Zawartość potasu w glebach
Całkowita zawartość potasu w glebach waha się od 0,8 do 2,5% i zależy od ilości części pylistych i składu mineralnego gleby. Większość potasu wchodzącego w skład gleby występuje w postaci krzemianu i glinokrzemianu, które nie są bezpośrednio przyswajalne dla roślin.
Potas występuje w glebie w 4 formach, są to: potas aktywny, potas wymienny, potas silnie związany oraz potas w sieci krystalicznej. Rośliny pobierają ten pierwiastek w postaci jonu K+ występującego tylko pod postacią aktywną.
Gleby organiczne i lekkie gleby mineralne zawierają niewielkie ilości potasu. Dodatkowo pierwiastek ten jest z nich dość łatwo wymywany. Najwięcej potasu występuje na glebach ciężkich, jednak występuje on w formach nieprzyswajalnych dla roślin. Potas przyswajalny stanowi zazwyczaj tylko 1% potasu ogółem. Na cięższych glebach jego wymywanie jest znacząco ograniczone. Jednak im gleba jest cięższa, tym łatwiej składnik ten podlega procesom uwsteczniania czyli spadku jego przyswajalności dla roślin.
Proces uwsteczniania potasu zachodzi tym szybciej im:
- pH gleby jest wyższe,
- większe są zmiany wilgotności gleby,
- w glebie znajduje się więcej minerałów ilastych,
- większe jest wyczerpanie potasu z gleby, (czyli im mniejsze jest nawożenie potasem, tym bardziej pozostały w glebie potas podlega uwstecznianiu),
- w glebie jest mniej materii organicznej.
Nawożenie potasem jest zasadniczym elementem zrównoważonego nawożenia roślin. Szczególnie istotne jest wzajemne oddziaływanie między potasem (K) i azotem (N). Nierównomierne nawożenie N/K prowadzi do wzrostu stężenia azotanów w tkance roślinnej, co wpływa na pogorszenie właściwości odżywczych żywności (zwłaszcza w warzywach). Zbyt intensywne nawożenie potasem może powodować pogorszenie jakości plonów lub też zasolenie podłoża. Nadmierne nawożenie potasem jest bardzo niebezpieczne dla sadów i plantacji roślin jagodowych, gdyż powoduje występowanie niedoboru wapnia, boru i magnezu. Nadmiar potasu, będącego silnie antagonistycznym pierwiastkiem w stosunku do magnezu, powoduje blokowanie zarówno pobierania, jak również przemieszczania się magnezu w roślinie.
Właściwe zaopatrzenie roślin w potas poprawia ich reakcję na nawożenie azotem, a równocześnie dobre zaopatrzenie roślin w azot zwiększa efektywność nawożenia potasem.